سیدمحمدحسین بن عبدالباقی سلطان‌العلماء خاتون‌آبادی اصفهانیسیدمحمدحسین بن عبدالباقی سلطان‌العلماء خاتون‌آبادی اصفهانی، عالم فاضل و فقیه مجتهد، از علمای بزرگ اصفهان در قرن سیزدهم هجری می‌باشد. ۱ - معرفی اجمالیمیرمحمّدحسین سلطان‌العلماء بن میرعبدالباقی بن میرمحمّدحسین بن میرمحمّدصالح خاتون‌آبادی، عالم فاضل و فقیه مجتهد، از علمای بزرگ اصفهان در قرن سیزدهم هجری. [شب یکشنبه سلخ ذی القعده ۱۱۶۰ق در اصفهان] متولّد شده [۱]
روضاتی، سیدمحمدعلی، فهرست کتب خطی اصفهان، ج۱، ص۳۳۹.
و نزد جمعی از علماء به‌ویژه آقامحمّدباقر وحید بهبهانی به تحصیل پرداخته و از پدر خود اجازه دریافت داشته است. سیّدزین‌العابدین موسوی خوانساری (پدر میرزامحمّدباقر صاحب روضات و میرزا‌هاشم چهارسوقی) از او اجازه دریافت نموده است. او در سال ۱۲۰۸ق پس از وفات پدر به امامت جمعه اصفهان منصوب شده و دارای نفوذ و شهرت و اعتبار فراوان گشته و ریاست دینی شهر را کسب نموده و به لقب «سلطان العلماء» ملقّب شده است و علاوه بر آن به تدریس فقه و اصول و حدیث و کلام مشغول بوده و در مجلس درس او حدود هشتصد نفر از طلاّب حاضر می‌شده‌اند. [وی حامی دین و ملّت و پشت و پناه مظلومان بوده و در جریان تبلیغات «هنری مارتین» مسیحی معروف به «پادری» علیه اسلام، به مقابله پرداخته و در ردّ عقاید او کتاب نوشته است و در قضایای جنگ‌های ایران و روس و اشغال سرزمین مسلمانان به دست کفار روس در کنار بسیاری از مجتهدان و مراجع فتوای جهاد علیه روس‌های متجاوز را صادر نموده است.]۲ - وفاتمشارالیه قبل از طلیعه صبح روز ۱۶ ماه صفر سال ۱۲۳۳ق در اصفهان وفات یافته است. [۲]
مهدوی، سیدمصلح‌الدین، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج۱، ص۵۴۵.
[۳]
مهدوی، سیدمصلح‌الدین، زندگینامه علّامه مجلسی، ج۱، ص۳۱۳.
[۴]
مهدوی، سیدمصلح‌الدین، بیان المفاخر، ج۱، ص۲۲۲.
[۶]
آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الکرام البرره، ج۱، ص۳۹۶-۳۹۷.
[۱۲]
جابری انصاری، حاج‌میرزا حسن‌خان، تاریخ اصفهان، .
[۱۳]
معلم حبیب‌آبادی، محمدعلی، مکارم الآثار، ج۳، ص۹۶۰-۹۶۱.
[۱۷]
دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا: ذیل «خاتون آبادی»، ص۹.
[۱۸]
تفضلی، آذر و مهین فضایلی جوان، فرهنگ بزرگان اسلام و ایران، ص۵۰۰.
[۱۹]
کتابی، سیدمحمدباقر، رجال اصفهان، ج۱، ص۹۳.
۳ - تالیفاتوی را تالیفاتی است که از آن جمله است: ۱. «حاشیه معالم الاصول» که آن را به عربی نوشته است. نسخه‌ای از آن که تا مبحث «حجیّت خبر واحد» را دارد و به دست محمّد موسوی مشهدی، در ذیقعده ۱۲۲۳ق در اصفهان کتابت شده و به شماره ۹۰۸۴ در کتابخانه آستان قدس رضوی موجود است. [۲۰]
آستان قدس رضوی، فهرست رضوی، ج۱۶، ص۱۹۹-۲۰۰.
۲. «رساله در توحید»، به عربی که به شماره ۱۸۲۵ در کتابخانه مجلس شورای ملّی موجود است. [۲۱]
حائری، عبدالحسین، فهرست مجلس، ج۹، ص۴۵۵.
[۳. «رساله جهادیه» به فارسی که رساله‌ای است مفصّل به صورت پرسش و پاسخ درباره مسائل فقهی جنگ ایران و روسیه که شامل ۲۴ پرسش و پاسخ و یک خاتمه در اخلاق و نصیحت پادشاهان است و به شماره ۱۲۶۲۰ در کتابخانه آیت‌الّله مرعشی در قم موجود است. [۲۲]
حسینی اشکوری، سیداحمد، فهرست کتابخانه آیت‌الله مرعشی، ج۳۲، ص۳۹-۴۰.
] نسخه دیگری از آن در کتابخانه آستان قدس رضوی موجود است که به خطّ زیبای «محمّد‌هادی» نوشته شده و در سال ۱۲۶۲ق وقف شده است.] ۴. «رساله در ردّ پادری نصرانی» [که آن را در جمعه ۱۰ ربیع الاوّل سال ۱۲۳۱ق به فارسی تالیف نموده است. نسخه‌ای از آن به خط محمّدحسین بن محمّدجعفر قهبائی به شماره ۵۵۲۴/۲ در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران موجود است. [۲۴]
مرکز اسناد دانشگاه تهران، فهرست مرکزی دانشگاه تهران، ج۱۶، ص۲۸.
] نسخه دیگری از این کتاب به شماره ۳۹۵۳ در کتابخانه مجلس شورای ملّی سابق موجود است. [۲۵]
حائری، عبدالحسین، فهرست مجلس، ج۱۰، ص۲۰۸۸.
۵. «رساله در قضا و قدر» ۶. «رساله در منجزات مریض» [۷. «رساله در جواز نقل نعش به مشاهد» که به خط محمّدحسین بن محمّدجعفر قهپائی کتابت شده و به شماره ۵۵۲۴/۱ در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران موجود است. ] [۲۶]
مرکز اسناد دانشگاه تهران، فهرست مرکزی دانشگاه تهران، ج۱۶، ص۲۸.
۸. «مصابیح القلوب» [در احکام به فارسی، در یک مقدّمه و ۵ باب که باب پنجم آن نوشته نشده است. نسخه‌ای از آن که به خط «زین‌العابدین بن عبدالمطلّب موسوی» در چهارشنبه ۸ صفر ۱۲۲۵ق کتابت شده و دارای حواشی مؤلف با نشانه «منه مدّظلّه العالی» که به شماره ۹۸۲۶ در کتابخانه آستان قدس رضوی در مشهد مقدّس موجود است. [۲۷]
آستان قدس رضوی، فهرست رضوی، ج۲۰، ص۴۵۷-۴۵۸.
] نسخه‌ای دیگر از این کتاب در کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی موجود است. [۲۸]
حسینی اشکوری، سیداحمد، فهرست کتابخانه آیت‌الله مرعشی، ج۲، ص۲۴.
[وی نسخه‌ای از کتاب «البهجة المرضیه» تالیف: سیوطی را در پنج شنبه ۵ محرم الحرام ۱۲۳۱ق را به خط نسخ کتابت نموده که در کتابخانه آیت‌اللّه مرعشی در قم وجود دارد. [۲۹]
حسینی اشکوری، سیداحمد، فهرست کتابخانه آیت‌الله مرعشی، ج۱۴، ص۱۸۳.
]۴ - پانویس
۵ - منبعمهدوی، سیدمصلح‌الدین، اعلام اصفهان، ج۲، ص۶۹۷-۶۹۹. |